زارعى كوڕی عامر (رضي الله عنه)
ناوى زارعى كوڕى عامر یان عەمرى عەبدیە، وەك ئەندامێكی وەفد لەگەڵ ئەشەججى عەصری هاتە خزمەت پێغەمبەرى خوا (صلى الله عليه وسلم).[1]
زاهیرى كوڕی ئەسوەد(رضي الله عنه)
ناوى زاهیرى كوڕی ئەسوەدى كوڕی حەججاجە، یەكێكە لە بەشداربوانى بەیعەتى ريضوان،[2] دواتریش لە غەزاى خەیبەردا بەشدار بوو.[3]
دواتر لە كووفە نیشتەجێ بووە، لە سەردەمى خیلافەتى عوثمانى كوڕی عەففاندا ژیاوە.[4]
زاهیر كوڕێكی هەبوو بە ناوى مەجزەئە كە فەرموودەى لە باوكیەوە گێڕاوەتەوە.[5]
زەمعەى كوڕی ئەسوەد(رضي الله عنه)
ناوى زەمعەى كوڕی ئەسوەدى كوڕی عامیری قوڕەیشیە، بەڵگەى هاوەڵبوونى ئەوەیە كە لە سەردەمى ئەبووبەكری صدیقدا ئالآی سوپاى بەدەستەوە بووە.[6]
زەمعەى كوڕی ئوبەی (رضي الله عنه)
ناوى زەمعەى كوڕی ئوبەی كوڕی خەلەفە، باوكى لە جەنگدا بە بێباوەڕی كوژرا، لەلایەن پێغەمبەرى خواوە(صلى الله عليه وسلم) كوژرا، زەمعە دواتر لە مەدینە نیشتەجێ بوو و لەوێ مایەوە.[7]
زەملى كوڕی عەمر (رضي الله عنه)
ناوى زەمل یان زومەیلە، سەبارەت بە ناوى باوكى هەریەك لە عەمر و رەبیعە هاتووە، وەك وەفد هاتووەتە خزمەت پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم)، پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) ئالآى هۆزەكەى دایە دەستى و نامەیەكیشی بۆ نووسی، ئەویش بەردەوام ئەو ئالآیەى دەپاراست تا لە جەنگى صفینیشدا كە لەناو سوپاى موعاویەدا بوو ئەو ئالآیەى پێبوو،[8] لە مەسەلەى تەحكیمیشدا زەمل یەكێك بوو لە شایەت و ئامادەبووەكان.[9]
لە سەردەمى موعاویەدا بەرپرسیارێتی شورتەى لەدەست بوو، دواتر لە سەردەمى یەزیدی كوڕی موعاویەدا مۆرەكەى یەزیدی پێ بوو، ئینجا ئامادەى بەیعەتى مەڕوانى كوڕی حەكەم بوو، دواتر لە سەردەمى مەروانى كوڕی حەكەمدا لە رۆژی مەرج راهطدا كوژرا، ئەمەش لە ساڵی شەست و چوارى كۆچیدا بوو.[10]
زەهرەى كوڕی حەویە(رضي الله عنه)
ناوى زەهرەی كوڕی حەویەی كوڕی عەبدوڵایە، پاشای هەجەر ئەوی وەك نوێنەر نارد بۆ لاى پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) ئەویش موسڵمان بوو.
زەهرە لە غەزاى قادسیەدا بەشدارى كرد و بكوژی گالینۆسیش ئەم هاوەڵە بوو، رایەك دەڵێت لە قادسیەدا كوژراوە، رایەكی تریش دەڵێت لە سەردەمى حەججاج و لە ساڵی حەفتا و حەوتدا كوژراوە.[11]
زوبەیرى كوڕی عوبەیدە(رضي الله عنه)
ناوى زوبەیری كوڕی عوبەیدەى ئەسەدیە، خۆی و تەمامى براى پێكەوە كۆچیان كرد بۆ مەدینە.[12]
زورعەى شوقەری (رضي الله عنه)
سەرەتا ناوى ئەصرەم بوو، بەڵام پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) ناوى گۆڕی بە زورعە،[13] پێشتر لە ناوى ئەصرەمدا باسمان كردووە.
زورعەى كوڕی عامیر (رضي الله عنه)
ناوى زورعەى كوڕی عامیری كوڕی مازنە، لە ئەسلەمیەكانە، زۆر زوو موسڵمان بوو و لە غەزاى ئوحوددا بەشدارى كرد و تیایدا شەهید بوو، یەكەم موسڵمانیش بوو لە غەزاى ئوحوددا شەهید بوو.[14]
زوغەیبەی كچی زورارە(رضي الله عنها)
ناوى زوغەیبەى كچی زورارەیە، خوشكی ئەسعەدى كوڕی زورارەیە كە لە پیتی ئەلفدا بە وردى ژیانەكەیمان باس كردووە، چووەتە خزمەت پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) و بەیعەتى پێداوە.[15]
زوفەرى كوڕی حەرثان (رضي الله عنه)
ناوى زوفەرى كوڕی حەرثانى كەلبیە، وەك وەفد هاتووەتە خزمەت پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) و موسڵمان بووە.[16]
زیرى كوڕی جابیر (رضي الله عنه)
ناوى زیری كوڕی جابیرە، وەك وەفد هاتووەتە خزمەت پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم).[17]
زیری كوڕی عەبدوڵا (رضي الله عنه)
ناوى زیری كوڕی عەبدوڵایە، چووەتە خزمەت پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) و پێغەمبەرى خوایش (صلى الله عليه وسلم) نزاى خێری بۆ كردووە، دواى وەفاتى پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) ژیا و یەكێك بوو لە سەركردەكانى فەتحى خوزستان.[18]
زینباعى كوڕی سەلامە(رضي الله عنه)
ناوى زینباعى كوڕی سەلامەیە، بە ئەبوورووح ناسراوە، دواتر لە فەلەستین نیشتەجێ بوو.[19]
زینباع كۆیلەیەكى هەبوو، جارێك كۆیلەكەى لەگەڵ كەنیزەكێكی خۆیدا بینی، بۆیە زینباع تووڕە بوو و چوو كۆیلەكەى خەساند-گونى بڕی- و لووتیشی بڕی، كابرا بە هاوارەوە چوو بەرەو لاى پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم)، پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) فەرمووى: ماڵوێران چی بووە؟ ئەویش بەسەرهاتەكەى بۆ باسكرد، پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) داواى زینباعى كرد، كەچی زینباع دەست نەكەوت، پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) فەرمووى: بڕۆ تۆ ئازادیت، كۆیلەكە وتى ئەی ئەگەر خاوەنەكەم هاتەوەو منى بە كۆیلە گرتەوە ئەوكات كێ پشتم بگرێ؟ پێغەمبەر (صلى الله عليه وسلم) فەرمووى: هەموو باوەڕدارێك یان هەموو موسڵمانێك.[20]
زیننیرەى ڕۆمی (رضي الله عنها)
ناوى زیننیرەیەو كەنیزەیەكى رۆمی بوو لاى قوڕەیشیەكان، كاتێك بانگەوازى ئیسلامى بیست زۆر زوو موسڵمان بوو، ئیتر ئەبووجەهل زۆر سزاى دەدا، زیننیرەش خۆڕاگر بوو و وازى نەدەهێنا لە ئیسلام، دواجار خواى گەورە ئەبووبەكری صدیقی كردە هۆكار و ئەبووبەكر زیننیرەی كڕیەوەو رزگارى كرد، قەدەرى خوا وابوو زیننیرە بینایی لەدەستدا، ئیتر قوڕەیشیەكان بە تانەوە دەیانوت موسڵمانبوونەكەى بووەتە هۆی نابینابوونى و دەیانوت لات و عوززا نابینایان كردووە، ئەویش دەیوت من هەر بێباوەڕم بەرامبەر بە لات و عوززا، ئەوەبوو خواى گەورە بینایی بۆ گەڕاندەوە.[21]
[1] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج2، ص 546.
[2] - أسد الغابة، ج2، ص 289.
[3] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج2، ص 546
[4] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج2، ص 546.
[5] - الطبقات الكبرى لابن سعد، ج7، ص 319.
[6] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج2، ص 567.
[7] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج2، ص 566.
[8] - أسد الغابة، ج2، ص 307.
[9] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج2، ص 567.
[10] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج2، ص 567.
[11] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج2، ص 571.
[12] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج2، ص 553.
[13] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج2، ص 565.
[14] - أسد الغابة، ج2، ص 304 – 305.
[15] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج7، ص 664.
[16] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج2، ص 566.
[17] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج2، ص 563.
[18] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج2، ص 563.
[19] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج2، ص 567.
[20] - سنن أبي داود، الرقم 3937، سنن ابن ماجة، الرقم 2676، حسنه الألباني في صحيح و ضعيف سنن أبي داود، الرقم 459، قال ابن حجر في الإصابة رواه ابن ماجة بسند ضعيف.
[21] - الإصابة في تمييز الصحابة، ج7، ص 664.